“Wees je bewust van je eigen handelen”

Inge werkt al 26 jaar bij ‘s Heeren Loo Het Westerhonk en gaat door het vuur voor de cliënten waar ze met veel geduld voor zorgt. Ze wil het beste voor hen, dus is het niet zo gek zo gek dat zij zich al jaren bezighoudt met het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen en cliënten zoveel mogelijk hun eigen keuzes wil laten maken. Dit gaat van het zelf kunnen kiezen voor een boterham met pindakaas tot de deur wel of niet op slot doen van een slaapkamer. De woning waar zij werkt paste vroeger veel vrijheidsbeperking toe. Dus toen er een project startte vanuit Vilans om minder vrijheidsbeperking toe te passen, werd deze woning als pilot gebruikt en ging Inge een jaar lang elk kwartaal op training in Utrecht. Inge: “Toen de training was afgerond, hebben we er een training voor het Westerhonk van gemaakt om de opgedane kennis te delen. Ik heb de training zelf gegeven. Dat was toen nog volgens de wet Bopz, maar sinds 2019 is dat de Wet Zorg en Dwang (WZD). Toen moest iedereen die bij de zorg betrokken is de training gaan volgen, maar dat kon ik niet alleen. Daarom zijn we nieuwe trainers gaan werven en hebben we voor hen ook een training ontwikkeld. Samen met een aantal andere trainers geeft Inge nu de training WZD op Het Westerhonk. Voor corona was dat na de e-learning een klassikale training, maar nu doen we alles online.”

Wat houdt de Wet Zorg en Dwang in?

Inge: “De WZD zorgt ervoor dat de rechten van de cliënten op het gebied van onvrijwillige zorg goed gewaarborgd worden, dat je niet zomaar dingen doet waar zij geen toestemming voor geven. Je kunt niet zomaar een deur op slot doen, bepalen wat de cliënt aantrekt of dat hij om zeven uur niet meer achter de computer mag. Het zit in kleine dingen. Ze mogen hun eigen keuzes maken. Dit is niet altijd mogelijk, maar we kijken op welk gebied hij zelf in staat is keuzes te maken en waar hij hulp nodig bij heeft. De WZD houdt zich ook bezig met wilsbekwaamheid. Dat is altijd ter zake. Dit betekent dat het per onderwerp is. Je kunt niet zeggen, deze cliënt is niet wilsbekwaam, dus wij besluiten alles voor deze cliënt. Hij zou bijvoorbeeld wel kunnen kiezen wat hij op z'n brood wil, maar kan niet met geld omgaan en heeft daar hulp bij nodig.”

Waarom is de Wet Zorg en Dwang zo belangrijk?

Inge: “Omdat er zorgvuldig wordt omgegaan met de onvrijwillige zorg. Je wordt gedwongen te kijken en zoeken naar alternatieven. De cliënt wordt er veel meer bij betrokken en krijgt zoveel mogelijk zelf de regie over zijn leven. Vroeger werd de cliënt verteld wat hij moest doen. 26 jaar geleden kreeg bijvoorbeeld iedereen koffie met melk en suiker. Er werd niet gevraagd wat de cliënt wilde. Denk je maar eens in dat je iets moet drinken wat je helemaal niet lekker vindt, dat zouden wij net zo goed niet fijn vinden. Door de WZD kwamen we erachter dat veel begeleiders er zo aan gewend waren om dit in de zorg zo te doen en er niet aan gewend waren om erover na te denken om dit anders te doen. Ik kwam bijvoorbeeld in een groep waar niet gepraat mocht worden tijdens het eten. Echt heel ongezellig. Toen ik vroeg waarom dat zo was, kreeg ik te horen dat er één cliënt was die niet tegen prikkels kon, dus er was besloten om tijdens het eten niet te praten. Echter, die cliënt woonde al drie jaar niet meer op deze groep. Dat is wat ik bedoel, er werd niet nagedacht over het waarom. Met de training WZD willen we dit doorbreken.”

Vertel eens iets over de training WZD.

Inge: “Iedereen die bij de zorg voor de cliënten betrokken is moet de training volgen. Voorafgaand aan de training krijgt iedereen een e-learning met alle theorie. In de training maken we de theorie praktisch. De deelnemers leveren zelf casussen aan vanuit hun eigen woning. Deze lopen heel erg uiteen. Het gaat om praktische zaken, bijvoorbeeld voor de ene cliënt moet de koelkast op slot en voor de ander niet. Hoe ga je daarmee om?”

Wat wil je de collega's nog meegeven?
Inge: “Wees je bewust van je eigen handelen. Soms doen we dingen zonder er goed bij na te denken en kun je de cliënt beperken. Door deze wet word je gedwongen om na te denken over wat je doet en alle maatregelen te evalueren. Kijk eens hoe vaak je nee zegt en waarom je nee zegt en of het misschien anders had gekund. Vraag wat de cliënt wil.”