Veelgestelde vragen webinar juni 2021
In de succesvolle webinar 'Herkennen en omgaan met gehechtheidsproblemen bij mensen met LVB' zijn veel antwoorden gegeven op vragen van kijkers. Je vindt hier de antwoorden op vragen die toen zijn gesteld en die we tijdens het webinar niet konden beantwoorden.
Begeleiding
-
Mensen met een problematische gehechtheidsrelatie zijn gebaat bij begeleiders die sensitief met hen omgaan. Investeer daarom in (de relatie met) de cliënt. Neem de tijd om samen activiteiten te ondernemen, geef hem je volle aandacht. Luister en kijk goed naar de cliënt. Benoem wat hij met zijn gedrag laat zien en benoem zijn emoties. Het werkboek "gehechtheid in de praktijk" van o.a. Paula Sterkenburg (één van de sprekers) biedt hierin zeer concrete handvaten.
-
Ja, met de juiste kennis en vaardigheden kun je dit als begeleider toch doen, een onveilige gehechtheidsstijl leidt namelijk niet altijd tot gehechtheidsproblematiek. Van belang is om je bewust te zijn van je eigen hechtingsgeschiedenis en gehechtheidsstijl, wat dit kan betekenen in de hulpverleningsrelatie met je cliënt en dat je goed kunt reflecteren.
-
Om dit op te vangen is het goed om buiten de groep te zoeken naar een hechtingsfiguur. Het bijsturen van de problematische hechtingsrelatie met ouders verdient sowieso de voorkeur boven het opbouwen van een heel nieuwe relatie. Indien de ouder hiervoor niet beschikbaar is, of niet begeleid wil worden, moet de cliënt een kans krijgen om een nieuwe gehechtheidsrelatie op te bouwen met een andere volwassene. Bij voorkeur wordt de nieuwe gehechtheidsrelatie opgebouwd met een persoon met wie de jeugdige al vertrouwd is en die voor langere tijd en regelmatig beschikbaar kan zijn.
Het kan erg ingewikkeld zijn voor een kind/cliënt om om te gaan met verschillende begeleiders en wisselende omstandigheden. Probeer in dergelijke contexten toch zoveel mogelijk structuur, voorspelbaarheid en duidelijkheid te hanteren, zodat de cliënt zo goed mogelijk weet waar hij aan toe is. Een eenduidige begeleidingsstijl hanteren is belangrijk, regelmatige afstemming als collega's onderling kan helpend zijn om de wijze van begeleiden zo uniform mogelijk te maken, eventueel ondersteund door middel van Video Interactie Begeleiding. Maak heldere afspraken waar iedereen zich altijd aan houdt.
-
Belangrijk is om de cliënt vertrouwen te geven, te benadrukken dat hij/zij het kan en te laten merken dat je er altijd voor de cliënt bent om hem weer 'op te vangen'. Zowel op weg helpen als ook weer de veilige haven zijn voor de cliënt (zie cirkels van veiligheid en vertrouwen).
-
Bij mensen met gehechtheidsproblemen moet je iedere dag (en soms zelfs meerdere keren per dag) opnieuw de relatie aangaan. Je kunt niet verder borduren op dat leuke moment van een paar dagen geleden, je moet echt opnieuw laten zien dat jij betrouwbaar en veilig bent. Als je dat niet in je achterhoofd houdt, kan het als een persoonlijke afwijzing voelen. Ook agressie (verbaal of fysiek) en het steeds weer testen van grenzen, kan persoonlijk voelen. Dit is echter een uiting van de onveiligheid van de cliënt, die nodig heeft dat de begeleider elke dag opnieuw weer 'staat'.
-
De cirkel van veiligheid geldt voor de ontwikkeling van ieder kind, daarmee kun je het gedrag van het kind/de cliënt plaatsen. Wanneer je weet op welke manier de gehechtheid tot stand is gekomen, en je dus het gedrag van je cliënt begrijpt, kun je jouw ondersteuning aanpassen. Als je dus weet dat je cliënt bv bijna nooit om hulp vraagt omdat hij/zij heeft geleerd dat de ouder dan toch niet beschikbaar is, kun je je cliënt stimuleren en complimenteren wanneer hij/zij dat wel doet. En wanneer je cliënt jou afwijst wanneer er iets misgaat, weet je dat het niet aan jou ligt, maar aan de gehechtheid van de cliënt. Doordat je weet dat het niet persoonlijk is, kun je op een andere manier naar je cliënt kijken en beter aansluiten bij zijn/haar behoeften.
-
Een enkelvoudig antwoord op deze vraag is niet te geven. Het is belangrijk om 'traumasensitief' met het kind te werken, wat in algemene termen inhoudt dat je je als begeleider bewust bent van het feit dat het kind getraumatiseerd is en dat dit van invloed is op de wijze waarop het kind zich gedraagt, ontwikkelt en verhoudt tot jou als begeleider. De wijze waarop je het kind begeleidt dient hierop afgestemd te zijn en kan in samenspraak met de betrokken gedragswetenschapper op maat gemaakt worden. De training/het boek 'zorgen voor getraumatiseerde kinderen' van Leony Coppens en Carina van Kregten kan helpend zijn.
-
Het doel van Sherborne Samenspel is het versterken van de gehechtheidsrelatie tussen ouder en kind. De doelgroep zijn ouders van kinderen (0-12 jaar) bij wie sprake is van hechtingsproblematiek na adoptie of pleegzorgplaatsin. Ook is de behandelinterventie geschikt voor kinderen die een moeilijke start (vroeggeboorte of complicaties) hebben gemaakt.
Hechting en gedrag
-
Afspraken zijn bedoeld om duidelijkheid te scheppen. Wanneer afspraken niet worden nagekomen, geeft dit verwarring. Voor mensen met gehechtheidsproblemen is juist het hebben van duidelijkheid (dat is nl veilig) enorm belangrijk. Wanneer je je niet houdt aan afspraken, maak je jezelf onveilig, en de wereld voor je cliënt ook onveilig. Dat zou kunnen leiden tot 'probleemgedrag', en laat de cliënt door zijn/haar gedrag zien wat het probleem in de ondersteuning is.
-
Dit is afhankelijk van de leeftijd van het kind en de context. In zekere zin is het 'niet bij moeder weg durven gaan', bijvoorbeeld bij een jong kind in een onbekende omgeving, zeker gezond gedrag. Wanneer het kind echter helemaal nooit van moeders zijde durft te wijken, ook niet na geruststelling en aanmoediging of in een bekende omgeving, en het de ontwikkeling belemmert, is het gedrag niet meer (leeftijds)adequaat en kan het als zorgelijk geduid worden. Bij het zorgvuldig beoordelen van gedrag van kinderen is het zodoende altijd nodig om het gedrag vanuit verschillende kanten te bekijken en analyseren.
-
De diagnose borderline wordt vaak snel geroepen bij mensen die 'aantrekken en afstoten'. Het is echter heel belangrijk om "achter" het gedrag te kijken, wat is de behoefte van de cliënt? Vaak zie je dan dat er geen sprake is van borderline bij mensen met een (L)VB, maar hechtingsproblematiek. Vaak is er behoefte aan duidelijkheid en veiligheid. Wanneer die onvoldoende wordt geboden, gaat de cliënt duidelijkheid zoeken door ingewikkeld te doen. Bij een ernstige VB zie je bv dat de cliënt dingen stuk gaat maken, want dan komen er altijd begeleiders die zeggen dat dit niet mag en de cliënt iets anders laten doen. Op die manier is er weer duidelijkheid.
Hechting en ouders
-
Tijdens een adviesgesprek, dat plaatsvindt na een onderzoek, krijgen ouders uitleg over wat er uit het onderzoek is gekomen. Als er een hechtingsstoornis is vastgesteld, wordt dit teruggekoppeld aan ouders, ook als zij een licht verstandelijke beperking hebben. Vaak is het een combinatie van factoren die maakt dat de gehechtheidsrelatie tussen ouder en kind niet goed tot stand komt. Het is daarom nooit de schuld van ouders wanneer een jeugdige een problematische gehechtheidsrelatie heeft. Dit helpt ouders om deze informatie te horen.
-
Dan heb je mogelijk nog niet de relatie met ouders opgebouwd. Probeer je altijd te verplaatsen in de ouders, wat zij al hebben meegemaakt met hun kind en wat hun achtergrond is. Erkenning daarvoor scheelt vaak al enorm. Het kan ook helpen om samen met begeleiding en ouders de SEO-kleur te doen. Door samen in gesprek te gaan over de cliënt, leren beide partijen veel over de cliënt, en over elkaar, waardoor wederzijds respect groeit. Van daaruit kun je weer verder werken.
-
Wanneer samen met ouders een plan wordt gemaakt, kan dat inderdaad. Betrek hier wel absoluut de gedragswetenschapper bij. Hiernaast moet de gehechtheid met ouders bespreekbaar zijn, en moet je ook weten dat ouders betrouwbaar willen en kunnen zijn. Wanneer je nl aan de relatie tussen ouders en kind/cliënt gaat werken, en de ouders onbetrouwbaar blijken, is dat weer een afwijzing.
-
Dat zal vast en zeker invloed hebben. Maar als een kind niet meer bij zijn/haar ouders verblijft, blijft het van groot belang dat het kind contact houdt met de ouders. Het verbreken van het contact tussen ouder en kind is een ingrijpende maatregel en moet alleen ingezet worden als dit in het belang is van het kind. Advies zou zijn om in te zetten op het verbeteren van de gehechtheidsrelatie met de ouders.
Hechting en Leeftijd
-
Indien een veilig gehecht persoon op latere leeftijd veelvuldig negatieve interacties doormaakt met belangrijke anderen, kan dit van invloed zijn op de gehechtheidsrelatie met die persoon. De veilige gehechtheidsrelatie die de persoon in het vroege leven opgedaan heeft, vormt echter wel een buffer voor het latere leven.
-
Ja, met de juiste begeleiding en behandeling is het mogelijk om een onveilige gehechtheidsstijl te behandelen.
-
Mensen kunnen op verschillende manieren gehecht zijn aan belangrijke anderen. De gehechtheidsrelatie met een vader kan bijvoorbeeld verschillen van die met de moeder. De gehechtheidsrepresentaties die in de kindertijd ontstaan zijn, zijn vervolgens een soort blauwdruk voor de relaties in het latere leven van de persoon.
-
Deze verloopt langzamer maar geeft ook ruimte voor verbetering. In principe is de kalenderleeftijd leidend, maar bij mensen/kinderen met een VB verloopt de ontwikkeling trager, zo ook de sociaal-emotionele ontwikkeling. Omdat veel ouders dan nog niet weten dat het kind trager ontwikkeld, is er meer kans op een 'mismatch' bij het contact maken. Bv bij kiekeboe: als het kind niet direct reageert, kan het zijn dat de ouder denkt dat het kind het niet leuk vindt en gaat alweer door met iets anders. Als de ouder goed afgestemd is op het kind, helpt dat enorm. Dat vraagt alleen (sowieso) veel van de ouder, en helemaal bij trager ontwikkelende kinderen.
-
In principe kan gedurende het gehele leven onderzoek gedaan worden naar de gehechtheid. Afhankelijk van of ouders/verzorgers nog een rol spelen in het leven van de cliënt zal de informatie over de vroege kindertijd in meer of mindere mate beschikbaar zijn voor de diagnosticus, waardoor het mogelijk is dat er een minder volledig beeld van de cliënt ontstaat.
Een vraag over het webinar?
Heb je naar aanleiding van het webinar een vraag over hechting? We helpen je graag op weg. Of heb je feedback? Ook dat horen we graag.
Contact
Kunnen we je helpen?
Wil je meer weten over onze expertise op het gebied van hechting? Of heb je een vraag? We helpen je graag op weg. Je kunt ons op verschillende manieren bereiken. Per telefoon, e-mail of via social media. Net wat jij prettig vindt.