Seksuologie is het vakgebied over de verkenning van seksualiteit. Het gaat in de kern over zelfacceptatie, zelfliefde en het vermogen om jezelf te zien als een waardevol individu met eigen wensen en grenzen. Deze wensen en grenzen niet alleen erkennen, maar ook kunnen uiten, is een essentieel onderdeel van het menselijk welzijn. GZ-psycholoog en seksuoloog Martijn Houkes begeleidt jongeren en volwassenen met een verstandelijke beperking bij het ontwikkelen van seksuele gezondheid.
Martijn: “Seksualiteit is een natuurlijk onderdeel van het leven, maar voor mensen met een verstandelijke beperking zijn er bijkomende uitdagingen. Ze zijn vaak kwetsbaarder en hebben mogelijk moeite om relaties aan te gaan. Dat kan resulteren in beperkte seksuele ervaring met anderen. Het maakt zelfkennis, zelfacceptatie en het ervaren van plezier met het eigen lichaam nog belangrijker.”
Gezonde seksualiteit en grenzen
“Als seksuoloog help ik cliënten duidelijk te krijgen wat ze willen en wat bij ze past, en dit te integreren in hun leven met anderen. Dat gaat niet alleen om kennis van je eigen wensen en grenzen, maar ook om het respecteren van wensen en grenzen van anderen. Als een cliënt seksueel gedrag vertoont dat niet past in onze samenleving of recht doen aan de wensen van anderen, dan verken ik samen met de cliënt de alternatieven. We gaan dan aan de slag om zijn of haar seksueel repertoire uit te breiden.
Het verkennen en aangeven van de eigen grenzen is vaak ook lastig voor mensen die te maken hebben gehad met seksueel geweld. Zij zijn vaak het plezier in seks kwijtgeraakt door de nare ervaringen. Het opnieuw terugvinden van plezier in seks en de eigen grenzen, is een delicaat proces. Als seksuoloog ondersteun ik daarbij.”
Kinderwens en vroegtijdige bespreken
“Een ander aspect is de kinderwens van de cliënt. Het is belangrijk hierover vroegtijdig in gesprek te gaan en samen met de cliënt te verkennen wat een goed moment is om kinderen te krijgen en hoe dit past in de toekomstplannen. Door deze gesprekken vroeg te voeren, kan je ongewenste verrassingen voorkomen.”
Het belang van samenwerken en netwerken
“Bij 's Heeren Loo werk ik in een team van vier seksuologen en vijf consulenten seksuele gezondheid. De consulenten richten zich vooral op voorlichting en coaching, terwijl de seksuologen zich bezighouden met de klinische behandelingen van seksuele problemen. Daarnaast hebben we nog het ‘themanetwerk seksualiteit’ met regionale vertegenwoordigers. Dit zijn niet altijd seksuologen of consulenten, maar ook behandelaren en begeleiders met relaties, intimiteit en seksualiteit als aandachtspunt. Zij helpen bij beleidsvorming, praktische uitvoering en intervisie en wisselen ervaring uit.
Binnen Advisium kunnen behandelaren mij consulteren bij complexe vragen. Met deze samenwerking en het sterke netwerk binnen 's Heeren Loo kunnen wij echt het verschil maken in het bieden van juiste behandeling en begeleiding aan de cliënten.”
Uit de taboesfeer
“Ondanks dat seksualiteit al minder in de taboesfeer zit dan vroeger, merk ik dat er nog terughoudendheid is om over seksualiteit te praten. Niet alleen bij cliënten en verwanten, maar ook bij zorgverleners. Seksualiteit wordt vaak als privé beschouwd. Er bestaat aarzeling om het te bespreken. Toch is dat belangrijk om de seksuele gezondheid van cliënten te waarborgen. Het vraagt om een andere houding. Dat begint met de hulpverlener die dit onderwerp ter sprake brengt. De cliënt zal zich dan meer op zijn gemak voelen om zijn of haar gedachten en gevoelens te delen.
Ik constateer wel dat collega's bereid zijn om vragen over seksualiteit te stellen. Dat is een positieve ontwikkeling. Er is veel voorlichtingsmateriaal voor verschillende doelgroepen en niveaus. Met een netwerk dat diepgeworteld zit in de regio’s komt seksualiteit langzaamaan steeds meer uit de taboesfeer en kunnen we de cliënten nóg beter begeleiden. Seksualiteit hoort ook écht bij #goedleven!”
