Behandelonderwijsklas

• Doelgroep

  Indicatiecriteria:

  • leeftijd: 4-18 jaar;
  • ontwikkelingsniveau/IQ: 45-85, of normaal begaafd niveau met ernstige bijkomende ontwikkelings-/ psychische problematiek;
  • problematiek: meervoudige complexe problematiek:
    • (zeer) moeilijk lerend met psychiatrische problematiek en ernstige gedragsproblemen;
    • niet in staat de gehele dag onderwijs te volgen in een reguliere of speciale onderwijssetting;
    • door zwakke sociale en/of cognitieve capaciteiten het gedrag van anderen niet (altijd) begrijpen en invoelen.

  • hulpvraag: weer volledig deel kunnen nemen aan het speciaal basis of voortgezet onderwijs.

  Aanvullende instroomcriteria:

  • leerling kan functioneren in een groep van vijf leerlingen met twee volwassenen en is in staat om tijdens activiteiten de aandacht van de leerkracht en behandelaar te delen met andere leerlingen;
  • de leerling sluit qua ondersteuningsbehoefte aan bij de actuele groepssamenstelling;
  • fysiek agressief gedrag levert geen ernstig onveilige situaties op: het gedrag is in banen te leiden en/of vermindert in de groepscontext;
  • er is een goede samenwerking met de thuissituatie.
• Doelstelling

  Hoofdoel:

  • vermindering van gedragsproblemen en toename van vaardigheden om in een schoolse setting te kunnen functioneren zodat de leerling kan doorstromen naar het speciaal onderwijs.

  Subdoelen:

  • opbouwen van vertrouwen in zichzelf en de ander;
  • toename schoolse vaardigheden (leren leren);
  • toename sociale vaardigheden en sociaal-emotionele ontwikkeling;
  • toename zelfredzaamheid;
  • meer eigen verantwoordelijkheid voor het gedrag (toename gedragsregulering);
    
  • (met een geleidelijke overgang) weer onderwijs gaan volgen in een reguliere speciaal onderwijsklas.
    

  Leerkracht en behandelaar ontwikkelen bij leerlingen competentie (ervaren en geloven in eigen kunnen), autonomie (ervaren en weten dat je zelf een probleem aan kunt) en relatie (weten en voelen dat je gewaardeerd wordt).

• Aanpak

  Aard werkzaamheden

  De behandelonderwijsklas biedt geïntegreerd onderwijs, begeleiding en behandeling in een aangepaste, kleine setting waarbij veel één-op-één begeleiding mogelijk is. De maximale groepsgrootte is 5 leerlingen. De groep wordt in een aparte, rustige ruimte in de school ondergebracht met weinig prikkels. Het onderwijs wordt primair gegeven door een leerkracht, de behandelaar is primair verantwoordelijk voor de uitvoering van de behandeldoelen. Vanuit rust en structuur en een basishouding van nabijheid en begrenzing wordt een veilige en hanteerbare onderwijssituatie gecreëerd, waarbij kan worden voldaan aan de ondersteuningsbehoeften van de leerlingen. Indien nodig wordt er binnen schooltijd aanvullende therapie geboden.
  
  Afhankelijk van de mogelijkheden van de leerlingen bestaat het dagprogramma uit werkrondes waarin een afwisselend aanbod van onderwijs- , begeleidings- en behandelactiviteiten worden aangeboden. Werkrondes bestaan bv. uit 15 minuten, waarin de leerling alleen werkt, individuele begeleiding krijgt of samenwerkt onder begeleiding. Tussen de werkrondes door wordt afwisselingen tussen in- en ontspanning aangeboden. Tijdens buitenspelmomenten en bewegingsonderwijs kan afhankelijk van de vaardigheden die de leerling al beheerst gekozen worden voor al dan niet integratie met andere klassen.
  
  Gedurende het verloop van de behandeling neemt het aandeel onderwijstijd verder toe. Per half jaar worden vaardigheden (o.a. sociaal emotioneel, taakgerichtheid en zelfredzaamheid) van de leerling door de behandelaar in kaart gebracht. Als een leerling kan doorstromen naar een reguliere klas in het SBO of VSO, wordt eerst gestart met een integratietraject waarbij de leerling langzaam aan leert het geleerde ook toe te passen in een andere klas of setting.

  Werkzame elementen

  • het bieden van een voorspelbaar, overzichtelijk en vanzelfsprekend ritme van de dag: belangrijke onderdelen van de dagelijkse routine verlopen elke dag op dezelfde wijze;
  • het weergeven van het dagprogramma met behulp van visuele hulpmiddelen (bv. pictogrammen) op het bord;
  • het creëren en benutten van didactische en orthopedagogische leermomenten;
  • het aanleren en versterken van positief gedrag (in plaats van het afleren van negatief gedrag);
  • directe feedback op gedrag in de vorm van muntjes; een bepaalde hoeveelheid muntjes van de gehele groep leidt tot een groepsbeloning;
  • individueel feedbacksysteem: per dagdeel feedback op o.a. hun werkpunten;
  • leerlingen kunnen met behaalde krullen of punten een beloning verdienen;
  • leerlingen in kleine mate steeds meer verantwoordelijkheden en vrijheden geven;
  • leerlingen zicht geven op wat ze kunnen en laten accepteren wat ze nog niet kunnen (bevordert positieve en realistische gevoelens over zichzelf);
  • leerlingen stimuleren en begeleiden bij de sociaal emotionele vaardigheden en bij vaardigheden in het domein werkhouding/taakgedrag (Leren Leren);
  • apart zetten (even uit de situatie halen) om tot rust te komen.

  Aanvullend voor jeugdigen:
  De richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming (de Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming ontwikkelt door Het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), de Nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen (NVO) en de Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk (BPSW)) bevatten nog meer werkzame elementen rondom het ondersteunen van jeugdigen met bijvoorbeeld Ernstige gedragsproblemen.

  Betrokkenheid ouders en andere personen uit het sociale netwerk

  Er is een intensieve samenwerking met het gezinssysteem. Doelen en werkwijzen waar binnen de behandelonderwijsklas mee wordt gewerkt, worden teruggekoppeld en doorgesproken met ouders, zodat er een doorgaande lijn ontstaat in het behandelproces: er wordt getracht de leerling in alle situaties op dezelfde wijze te benaderen. Indien gewenst kan ondersteuning thuis ingezet worden om ouders te helpen bij het begrijpen van het gedrag van hun kind en hen te ondersteunen bij het vergroten van hun opvoedvaardigheden.

  Specifieke aanpassingen voor de omschreven doelgroep(en)

  Per leerling wordt afgewogen welke middelen en strategieën ingezet kunnen worden, afhankelijk van de geformuleerde behandeldoelen.

  Duur, frequentie en vorm van de interventie

  De leerling gaat alle dagen de gehele dag naar de behandelonderwijsklas. Bij lage belastbaarheid van de leerling wordt gekozen voor halve dagen. Per half jaar wordt geëvalueerd of de leerling door kan stromen naar een reguliere speciaal onderwijsklas. Een kind zit in principe niet langer dan 2 jaar in de behandelonderwijsklas.

  Tijdsinvestering van de professional(s)

  In een behandelonderwijsklas werkt iedere dag 1 leerkracht en 1 groepsbehandelaar. Daarnaast:

  • orthopedagoog school: 8 uur per week;
  • orthopedagoog ’s Heeren Loo: 6 uur per week;
  • overige betrokkenen: maatschappelijk werker en manager ’s Heeren Loo, teamleider school.
• Verantwoording

  Gebaseerd op / bewerking van:

  Competentiegericht werken en Positive Behaviour Support.

  Effectiviteit

  Er heeft nog geen evaluatie/effectonderzoek naar de behandelonderwijsklas plaatsgevonden. Vanuit de halfjaarlijkse planbesprekingen wordt bijna bij iedere leerling ontwikkeling gezien.