Taxatiegesprek

• Doelgroep

  Indicatiecriteria:

  • leeftijd: vanaf circa 4 jaar;
  • ontwikkelingsniveau/IQ: vanaf ontwikkelingsleeftijd 4 jaar;
  • problematiek: vermoeden/melding van seksueel misbruik;
  • hulpvraag: verheldering van het vermoeden.

  Contra-indicaties:

  • heldere directe signalen van een vermoeden van seksueel misbruik van een cliënt (directe signalen, duidelijke spontane onthulling of waarneming door derden). Bel dan direct de politie.
  • eigen cliënt (laten uitvoeren door iemand anders).
  • betrokkene is de vermoedelijke pleger.
• Doelstelling

  Hoofddoel:

  • het verhelderen van een vage (spontane) onthulling * van een cliënt over een vermoedelijk strafbaar feit: seksueel misbruik.
    * Een vage onthulling is een vage uitspraak die kan wijzen op seksueel misbruik. Het gaat over situaties waarin sprake is van een cliënt die is gedwongen tot seksuele handelingen, of die gezien zijn of haar gebrekkige ontwikkeling of stoornis van geestvermogens niet of onvoldoende in staat is zijn/haar wil te bepalen of kenbaar te maken of weerstand te bieden.

  Subdoelen:

  • voorbereiding op een eventueel strafrechtelijk onderzoek of ander onderzoek naar de feiten;
  • opstap voor verdere hulpverlening.

  Een taxatiegesprek is niet bedoeld om vast te stellen of het misbruik daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Dat is de taak van politie en justitie.

• Aanpak

  Aard werkzaamheden

  Een taxatiegesprek wordt aangevraagd naar aanleiding van een HKS-melding over vermoedelijk seksueel misbruik. De aanvraag wordt gedaan door de betrokken gedragswetenschapper, op basis van het MDO dat n.a.v.. de HKS-melding is gehouden. Het taxatiegesprek wordt gevoerd met een vermoedelijk slachtoffer van een melding met betrekking tot vermeend seksueel misbruik. In geval van wederzijdse beschuldiging van cliënten wordt begonnen met de meest kwetsbare cliënt. Het taxatiegesprek wordt gevoerd door daartoe getrainde deskundige volgens het scenariomodel (scenario A; B; C). Het taxatiegesprek wordt met video- of audioapparatuur opgenomen met toestemming van de cliënt en/of diens wettelijk vertegenwoordiger. Het beeld- of audiomateriaal dient ter ondersteuning van de taxateur om het verslag (gedeeltelijk) verbatim uit te werken. De audio-/video-opnamen worden verwijderd zodra het verslag gemaakt is.

  Het taxatiegesprek stopt op het moment dat de vage onthulling verhelderd is. Er wordt daarna niet verder doorgevraagd en uitgehoord.

  Het taxatiegesprek wordt uitgewerkt in een 'Verslag taxatiegesprek’ volgens format van ‘s Heeren Loo. Hierin staat onder andere genoemd de reden van het taxatiegesprek (globale omschrijving van de onthulling of indien gewenst letterlijke tekst van de onthulling), cliëntgegevens (naam, leeftijd en evt. niveau van functioneren) en de algemene indruk van de taxateur van de cliënt ten tijde van het taxatiegesprek.

  Daarnaast wordt de ‘free recall’ van de cliënt verbatim (woordelijk) uitgewerkt. Deze uitwerking wordt rechtstreeks opgeslagen in Caress – Behandelaantekeningen.[2] Het overige gedeelte van het gesprek hoeft niet verbatim te worden uitgewerkt.

  Het verslag geeft een neutraal/objectieve weergave van het taxatiegesprek, het eigen oordeel blijft buiten beschouwing. Er worden geen namen genoemd, behalve de naam van het slachtoffer, de taxateur en de aanvrager. Het verslag eindigt met een conclusie, waarbij er drie mogelijkheden zijn (Heestermans e.a., 2015):

  1) de oorspronkelijke vage (spontane) onthulling is verhelderd en er blijkt sprake van seksueel misbruik;

  2) de oorspronkelijke vage (spontane) onthulling is niet verhelderd;

  3) de oorspronkelijke (vage (spontane) onthulling is verhelderd en er blijkt sprake van een misverstand.

  Het Verslag taxatiegesprek wordt door de taxateur gedeeld met de betrokken gedragswetenschapper. De betrokken gedragswetenschapper zorgt ervoor dat de bevindingen besproken en gedeeld wordt met de cliënt en zijn/haar wettelijk vertegenwoordiger. De gedragswetenschapper bespreekt ook of het verslag met andere betrokkenen (begeleiders, gezinsvoogd, e.d.) gedeeld mag worden.

  Wat betreft het bewaren van verbatim in de Behandelaantekeningen:

  Dit wordt in principe verwijderd ten tijde van stap 6 van de HKS-procedure (Afronden en Eindevaluatie), tenzij er een legitieme reden is om dit nog niet te doen (bijvoorbeeld omdat de cliënt dit zelf niet wil of omdat het traject van aangifte nog loopt).

  De betrokken gedragswetenschapper geeft de taxateur een seintje dat de HKS-procedure wordt afgesloten en dat het verbatim verwijderd mag worden uit de Behandelaantekeningen.

  Als dit nog niet de bedoeling is, spreekt de gedragswetenschapper met de taxateur een nieuwe termijn af waarbinnen hij/zij geïnformeerd over het al of niet verwijderen van het verbatim.

  Het verstrekken van het verbatim aan de politie gebeurt alleen met toestemming van de cliënt en/of zijn wettelijk vertegenwoordiger.

  De taxateur brengt de gedragswetenschapper op de hoogte van de uitkomsten van het gesprek. De gedragswetenschapper informeert manager zorg en (persoonlijk) begeleider. Bij afwezigheid van de gedragswetenschapper brengt de taxateur de manager zorg op de hoogte. Het kernteam om de cliënt heen zorgt dat wettelijk vertegenwoordigers (met toestemming van wilsbekwame ter zake cliënt) op de hoogte worden gebracht. Zij dragen zorg voor het verder doorlopen van de meldcode.

  
  

  [2] Het verbatim wordt gezien als onderdeel van de werkaantekeningen van een taxateur en wordt om die reden alleen opgeslagen in de behandelaantekeningen.

  Werkzame elementen
  

  • geprotocolleerd scenariomodel;
  • afgestemd op mogelijkheden en begrip van cliënt;
  • neutrale en niet-oordelende luister- en gesprekshouding van taxateur;
  • open vragen stellen;
  • meerkeuzevragen (second best) altijd 3 opties geven + ‘of iets anders?’

  Betrokkenheid ouders en andere personen uit het sociale netwerk

  De cliënt wordt door een begeleider of door zijn/haar verzorger (ouders, pleegouders, e.d.) op de hoogte gebracht en voorbereid op het taxatiegesprek. Het is belangrijk dat de bij de cliënt betrokken gedragswetenschapper goed uitlegt aan de begeleider/verzorger hoe die voorbereiding eruitziet en wat zij daarover kunnen vertellen aan de cliënt. Ook wordt afgestemd wie de cliënt na het gesprek opvangt. Diegene krijgt van de taxateur een beknopte overdracht om in te schatten hoe de cliënt het gesprek heeft ervaren en om goed te kunnen afstemmen op de behoeften van de cliënt.

  Specifieke aanpassingen voor de omschreven doelgroep(en)

  De training die de deskundige heeft gevolgd, is toegespitst op gespreksvoering met mensen met een verstandelijke beperking.

  Duur, frequentie en vorm van de interventie

  Het taxatiegesprek wordt in één keer uitgevoerd en niet herhaald. De duur van het gesprek is per cliënt verschillend.

  Voor het geheel wordt rekening gehouden met een tijdsinvestering van ongeveer 8 uur exclusief reistijd.

  Tijdsinvestering van de professional(s)
  

  De taxateur dient zich vooraf te hebben ingelezen in de melding en in de beeldvorming van de cliënt. Daarnaast dient de ruimte in orde gemaakt te worden (opstelling audio-/videapparatuur). De duur van het gesprek kan verschillen. Het verbatim uitschrijven van de free recall en het samenvatten van het verhaal van de cliënt is arbeidsintensief.
  
  Voor het geheel wordt rekening gehouden met een tijdsinvestering van ongeveer 8 uur exclusief reistijd.

• Verantwoording

  Gebaseerd op / bewerking van:

  Deze werkwijze is momenteel de gouden standaard en wordt in afstemming uitgevoerd met de politie. In geval van afstemming met de politie worden de geldende standaarden t.a.v. het beroepsgeheim in acht genomen.
  

  • VGN (2017). Addendum ‘Veiligheid en veerkracht versterken’, www.vgn.nl.
  • Heestermans, M., Bogaard, K. van den & Embregts, P.J.C.M. (2015) Gezegd of gezwegen: diagnostiek bij seksueel misbruik van en door mensen met een verstandelijke beperking. Gennep: Dichterbij Kennisn@.

  Effectiviteit

  Er is geen effectonderzoek gedaan naar deze taxatiegesprekken.