Take it Personal

• Doelgroep

  Indicatiecriteria:

  • leeftijd: 14 t/m 30 jaar;
  • ontwikkelingsniveau/IQ: IQ tussen 50 en 85, gecombineerd met problemen in de sociale aanpassing/zelfredzaamheid;
  • problematiek: de cliënt heeft
    • internaliserende en/of externaliserende gedragsproblemen, waarvoor de cliënt extramurale of intramurale zorg ontvangt;
    • (experimenteel) alcohol, cannabis of harddrugs gebruikt.
    • een persoonlijkheidsprofiel dat binnen één van de vier risicoprofielen valt: 1) sensatie zoeken, 2) impulsiviteit, 3) angst gevoeligheid en 4) negatief denken;

  Contra-indicaties:

  • Een matige (4-5 van de 11 criteria van de DSM-V) of een ernstige stoornis (6 of meer van de 11 criteria van de DSM-V) in het gebruik van middelen;
  • Psychisch te onstabiel voor deelname aan een groepstraining.
• Doelstelling

  Het hoofddoel:

  • het terugdringen van middelengebruik (alcohol, cannabis, harddrugs).

  Subdoelen zijn:

  de cliënt heeft/weet:
  

  • inzicht in zijn persoonlijkheidsprofiel;
  • inzicht in hoe zijn persoonlijkheidsprofiel ervoor kan zorgen dat hij zich risicovol gedraagt, zoals het gebruiken van middelen maar ook bijvoorbeeld vandalisme, diefstal, sociale terugtrekking;
  • inzicht in zijn gebruik van alcohol en/of drugs;
  • inzicht in het feit dat er kleine stapjes nodig zijn om zijn lange termijndoel te behalen;
  • welke lichaamsreacties, gevoelens en gedachten aan risicovol gedrag voorafgaan en hij leert dat dit het moment is waarop hij een keuze kan maken iets wel of niet te doen;
  • vaardigheden om anders om te gaan met risicovol gedrag zoals het gebruik van alcohol en/of drugs, en neemt dit op in een individueel plan;
  • vaardigheden om aders om te gaan met zijn persoonlijkheidsprofiel en daarbij horende gedragsproblemen.
• Aanpak

  Aard werkzaamheden

  Voordat de training start wordt de vragenlijst de SURPS (Woicik, 2009) afgenomen bij de aangemelde cliënten om ze op persoonlijkheidsprofiel in te delen. Een cliënt wordt ingedeeld volgens het profiel waarop hij het hoogst scoort.

  De interventie kent de volgende onderdelen:

  • 5 individuele sessies van 30 minuten;
  • 5 groepssessies van 60 minuten;
  • 1 telefonisch contact.
  • In de sessies komen de volgende thema’s aan bod:
    • week 1: Over jou; kennis maken, veiligheid, herkennen van de eigen situatie, uitleg over het persoonlijkheidsprofiel, consequenties van gedrag.
    • week 2: Effecten; lange termijn doelen opstellen, vergroten van het inzicht t.a.v. het risicovolle gedrag.
    • week 3: Wat gaat eraan vooraf? Inzicht vergroten dat er een gevoel, gedachte of lichaamsreactie vooraf gaat aan risicovol gedrag en het leren herkennen van deze signalen, ABC-schema invullen, keuzes maken en gevolgen daarvan op korte en lange termijn.
    • week 4: De uitdaging; veranderplan opstellen, anders leren omgaan met risicovol gedrag.
    • week 5: Veranderplan evalueren (telefonisch door trainer met vertrouwenspersoon).
    • week 6: Afsluiten; nadruk op succeservaringen, uitreiken certificaat.

  In totaal duurt de interventie 6 weken. In week 1, 2, 3, 4, en 6 is er zowel een individuele- als een groepssessie. In week 5 is er alleen telefonisch contact.
  De groepssessies worden gegeven door 2 trainers, een psychomotorisch therapeut en een gedragswetenschapper. De individuele sessies worden gegeven door 1 van beide trainers. Bij de individuele sessies in een vertrouwenspersoon aanwezig welke de cliënt zelf mag uitkiezen uit het begeleidend team.

  Werkzame elementen

  Take it Personal! richt zich op de persoonlijkheidsprofielen die een belangrijke voorspeller zijn voor problematisch middelengebruik. De volgende vier persoonlijkheidsprofielen worden onderscheiden: 1) sensatie zoeken, 2) impulsiviteit, 3) angst gevoeligheid en 4) negatief denken. Per profiel is een aangepaste interventie beschikbaar. Take it Personal! combineert de therapeutische principes van cognitieve gedragstherapie, motiverende gespreksvoering en psychomotorische therapie. Werkzame elementen zijn:

  • het veranderen van gedachten (cognitieve patronen) om gedragsverandering en verandering in de emotionele staat te bewerkstelligen;
  • het ontdekken en oplossen van ambivalentie en het aanwakkeren van motiverende processen binnen het individu die aanzetten tot verandering;
  • het leren door te doen en te ervaren (PMT).

  Aanvullend voor jeugdigen:
  De richtlijnen Ernstige gedragsproblemen en Middelengebruik (onderdeel van de Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming ontwikkelt door Het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), de Nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen (NVO) en de Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk (BPSW)) bevatten nog meer werkzame elementen rondom het ondersteunen van jeugdigen met gedragsproblemen en verslaving.

  Betrokkenheid ouders en andere personen uit het sociale netwerk

  De cliënt kiest zelf een vertrouwenspersoon uit het begeleidend team. Verder wordt er geen extra aandacht besteed aan de samenwerking met ouders en/of andere personen uit het sociale netwerk.

  Specifieke aanpassingen voor de omschreven doelgroep(en)

  De interventie is specifiek ontwikkeld voor jongeren en jongvolwassenen met een lichte verstandelijke beperking.

  Duur, frequentie en vorm van de interventie

  Een groep bestaat uit minimaal 3 en maximaal 4 cliënten.
  Elke individuele en groepssessie heeft een vaste opbouw.
  Ter ondersteuning wordt er gebruik gemaakt van een werkboek.
  In totaal duurt de interventie 6 weken. In week 1, 2, 3, 4, en 6 is er zowel een individuele- als een groepssessie. In week 5 is er alleen telefonisch contact.

  Tijdsinvestering van de professional(s)

  Per trainer:

  • 5 (weken) x 4 (cliënten ) individuele sessies van 30 minuten = 600 min.
  • 5 groepssessies van 60 minuten (x 2 trainers) = 600 min.
  • 2 telefonische contacten van 15 minuten (x 2 trainers) = 60 min
  • Voorbereiding, verslaglegging, overige overhead 60 min per week (x 6 weken x 2 trainers) = 720 min
    = 1980 minuten voor twee trainers, 990 minuten per trainer.
• Verantwoording

  Gebaseerd op / bewerking van:

  Take it Personal! is gebaseerd op het programma Preventure (Conrod et al., 2004). Preventure is een evidence-based selectief preventieprogramma voor scholen met als doel het verminderen van riskant middelengebruik en comorbide gedragsproblemen bij gemiddeld begaafde jongeren.
  In Nederland is het programma door het Trimbos-instituut vertaald (Lammers et al., 2011).

  • Lammers, J., Goossens, F., Lokman, S., Monshouwer, K., Lemmers, L. A., Conrod, P. J., Wiers, R. W., Engels, R. C. M. E., Kleinjan, M. (2011). Evaluating a selective prevention programme for binge drinking among young adolescents: Study protocol of a randomized controlled trial. BMC Public Health, 11, 126, 1-9
  • Castellanos, N., & Conrod, P. J. (2006). Brief interventions targeting personality risk factors for adolescent substance misuse depressions, panic and risktaking behaviours. Journal of Mental Health, 15, 645-658.

  Effectiviteit

  • Schijven, E. P., Nagel, J. E. L van der, Engels, R. C. M. E., Lammers, J. & Poelen, E. A. P. (2016) ‘Take it Personal!’: Een interventie voor het verminderen van middelengebruik en comorbide gedragsproblemen bij jongeren met een lichte verstandelijke beperking. Onderzoek & Praktijk 14,7-17.
  • In een pilot studie is gekeken naar de uitvoerbaarheid, gebruiksvriendelijkheid en potentiele effectiviteit van Take it Personal! T.a.v. de uitvoerbaarheid zijn trainers van mening dat het programma goed uit te voeren is. Als sterke punten worden genoemd dat het programma goed aansluit bij de doelgroep en een goede afwisseling heeft tussen praat- en doe dingen. Jongeren zouden de theorie (CGT onderdelen) goed aankunnen. De betrokkenheid van een vertrouwenspersoon werd als een grote toegevoegde waarde beschouwd. Ook werd de afwisseling van individuele sessies en groepssessies als zeer positief ervaren. T.a.v. de gebruiksvriendelijkheid werd gerapporteerd door jongeren dat ze het een leuke interventie vinden. Ze zijn tevreden over de vormgeving en de rol van de vertrouwenspersoon en vinden dat er voldoende afwisseling is tussen praten en doen. Ook geven jongeren aan iets geleerd te hebben van de interventie. Deze resultaten zijn veelbelovend, gezien motivatie een belangrijke voorspeller is voor therapietrouw (Deci & Ryan, 2000). Wat de potentiele effectiviteit betreft blijkt uit de eerste bevindingen dat er een afname is te zien va het alcohol-, cannabis- en harddrugsgebruik op de nameting in vergelijking met de voormeting. Hoewel grootschaliger onderzoek, met een controlegroep en gerandomiseerd design, nodig is om conclusies te trekken over de effectiviteit van Take it Personal! op het middelengebruik, zijn deze eerste resultaten met betrekking tot de potentiele effectiviteit veelbelovend.
    

  Take it Personal! is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies.