Speltherapie
Speltherapie is een individuele behandeling bedoeld voor cliënten vanaf 3 jaar met sociaal-emotionele problemen en is gericht op het stabiliseren en weer op gang brengen van de sociaal-emotionele ontwikkeling.
-
Indicatiecriteria:
- leeftijd: vanaf ongeveer 3 jaar;
- ontwikkelingsniveau/ IQ: alle;
- problematiek: sociaal emotionele problematiek en spelproblemen, zoals:
- problemen met het uiten van gevoelens zoals, boosheid, angst en verdriet;
- te weinig zelfvertrouwen, een negatief zelfbeeld;
- last van nare gebeurtenissen, nachtmerries, angsten, trauma’s;
- hechtingsproblemen;
- moeilijkheden in de omgang met leeftijdsgenoten, niet kunnen samenspelen, pesten, teruggetrokken gedrag;
- moeilijkheden in de omgang met volwassenen;
- gedragsproblemen.
Contra-indicaties:
- geen interesse in spelen of niet tot spel kunnen komen;
- vanuit psychiatrische problematiek geen onderscheid kunnen maken tussen fantasie en werkelijkheid;
- geen veilig of stimulerend systeem/ zelf niet willen/ouders willen niet.
-
Hoofddoel:
- stabiliseren en weer op gang brengen van de sociaal-emotionele ontwikkeling.
Subdoelen:
- gedachten, gevoelens en wensen kunnen herkennen, erkennen en uiten;
- ervaringen verwerken: cliënt ordent en verwerkt de problemen die hij/zij ervaart;
- nieuwe ervaringen opdoen: cliënt verwerft sociaal-emotioneel en cognitief nieuwe inzichten en vaardigheden.
-
Aard werkzaamheden
Speltherapie is een individuele behandelvorm voor cliënten, waarbij spel als middel gebruikt wordt om een cliënt te begrijpen en te helpen. Spel is de taal van de cliënt. De spelkamer is zo ingericht dat de cliënt zoveel mogelijk in vrijheid met speelgoed en expressiemateriaal kan spelen. De speltherapeut is voorspelbaar, heeft een empathische en accepterende grondhouding en volgt de cliënt in zijn spel.
De speltherapeutische relatie is gebaseerd op een cliëntgerichte basishouding van de therapeut. De speltherapeut heeft een positief focus en richt zich op het herstellen en versterken van de eigen vermogens van de cliënt.
De speltherapie start met een aantal diagnostieksessies (5-7). Afhankelijk van de hulpvraag en indicatie volgen daarna 15 tot 30 behandelsessies.Werkzame elementen
- In de veilige en vrije situatie van het spel kan de cliënt zich uiten en eigen gevoelens, gedachten, ervaringen en gedrag exploreren en controle ervaren in het omgaan met de wereld om zich heen.
- Het medium spel biedt unieke expressie-, exploratie- en ervaringsmogelijkheden, die kunnen leiden tot ontwikkeling en verandering bij de cliënt.
- De speltherapeut heeft alle aandacht voor het kind en bouwt met hem of haar een vertrouwensrelatie op. Dat duurt soms een paar weken.
De therapeut volgt het kind in zijn spel, brengt onder woorden wat er gebeurt in het spel en/of speelt mee. De speltherapeut sluit aan bij de initiatieven van het kind, leert de speeltaal van het kind begrijpen en ondersteuning te geven bij het uiten en verwerken van problemen. De speltherapeut heeft een empathische en accepterende grondhouding en is voorspelbaar. - Speltherapeuten gebruiken specifieke middelen, werkvormen, materialen en technieken.
- speldiagnostiek m.b.v. de Spel Ontwikkeling Schaal (S.O.S) voor kinderen met verstandelijke beperking en de GOrS (Gestructureerde Orthopedagogische Spelobservatiemethode);
- speltrainingsprogramma voor autistische kinderen (SOAK);
- cliëntgerichte speltherapie;
- diverse speltrainingen;
- gebruik van werkboeken;
- gebruik van verhalen, metaforen;
- Write Junior;
- Theraplay;
- Een Taal Erbij;
- differentiatietherapie;
- oefenen met allerlei vormen van gedrag;
- sandplay; door middel van statische beelden in het zand, beleving en werkelijkheden neerzetten en deze vertalen naar de werkelijkheid;
- psycho-educatie;
- Ondersteuning op maat. Aansluitend bij de mogelijkheden, onmogelijkheden en ondersteuningsvragen van de cliënt en zijn systeem.
Aanvullend voor jeugdigen:
De richtlijnen Ernstige gedragsproblemen, Problematische gehechtheid en de in ontwikkeling zijnde richtlijn Trauma (onderdeel van de Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming ontwikkelt door Het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), de Nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen (NVO) en de Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk (BPSW)) bevatten nog meer werkzame elementen rondom het ondersteunen van jeugdigen met sociaal emotionele problematiek en spelproblemen.Betrokkenheid ouders en andere personen uit het sociale netwerk
De individuele moeilijkheden en mogelijkheden van een cliënt worden door speltherapeuten gezien in de context van de situatie. De speltherapeut richt zich op de aangemelde cliënt en de personen uit het cliëntsysteem, die voor de cliënt en/of de behandeling belangrijk zijn.
Specifieke aanpassingen voor de omschreven doelgroep(en)
Opdrachten, technieken, tijdsduur en ruimte worden altijd afgestemd op het niveau van de cliënt en de doelen van cliëntgerichte speltherapie.
Duur, frequentie en vorm van de interventie
Duur speldiagnostiek/-observatie: 5 tot 7 spelsessies.
Duur van de individuele speltherapie is afhankelijk van de hulpvraag en indicatie: gemiddeld tussen de 15 en 30 spelsessies.Tijdsinvestering van de professional(s)
Aantal sessies (van de gehele interventie): afhankelijk van hulpvraag, 5-7 diagnostiek/observatiesessies en 15 á 30 behandelsessies.
Voor specifieke cliënten kan een langer therapietraject nodig zijn om de ondersteuningsvraag te kunnen beantwoorden. Dit betreft bijvoorbeeld cliënten met hechtingsproblematiek in combinatie met een (L)VB.
Aantal minuten per sessie: afhankelijk van de leeftijd en spanningsboog van de cliënt, gemiddeld 45 minuten per sessie. -
Gebaseerd op / bewerking van:
Cliëntvolgende speltherapie, speltraining en spelbegeleiding (Hellendoorn, Axline, Berckelaer-Onnes)
- Hellendoorn, J., Berckelaer-Onnes, I. van. (red) (1998). Speciaal spel voor speciale kinderen. Amsterdam: Bohn Stafleu van Loghum.
- Hellendoorn, J. (1989). Spel Ontwikkeling Schaal. Leiden: Universiteit Leiden: FSW.
- Hellendoorn,J. ,Groothoff,E., Mostert,P., Harinck,F. (1981) Beeldcommunicatie. Deventer: Van Loghum Slaterus.
- Hellendoorn,J. (red.) (1985). Therapie, kind en spel. Deventer: Van Loghum Slaterus.
- Groothoff, E. (red.) (2009). Spel in psychotherapie. Assen, Van Gorcum.
- Koeleman, T. (2001). ‘Ervaar het maar’. Een methodische werkwijze voor stimulering van motoriek, zintuigen en communicatie in de begeleiding van mensen met een ernstig meervoudige handicap. Zutphen: Koeleman.
- Timmers-Huigens, D. (2016). Ervaringsordening. Zorg-Welzijn-Onderwijs. Deventer: Uitgeverij Van Tricht.
Effectiviteit
Speltherapie is een practice-based therapievorm. Speltherapie heeft een merkbaar effect op de sociaal-emotionele ontwikkeling van de cliënt. Na de therapie komt de algehele ontwikkeling weer op gang en kan cliënt vaak cognitief en sociaal-emotioneel groeien. Hierin is betrokkenheid van het hele systeem noodzakelijk, aangezien de cliënt het samen met het systeem moet veranderen.
Binnen het NJI wordt, i.s.m. CHE, gewerkt aan een modulebeschrijving en N=1 onderzoek.
Locaties
-
Polikliniek AlmereBehandelenBij Polikliniek Almere kan je terecht voor onderzoek, behandeling en begeleiding van mensen met een (licht) verstandelijke beperking.Randstad 20 27
1314 BC Almere -
Polikliniek WekeromBehandelenBij Polikliniek Wekerom kan je terecht voor onderzoek, behandeling en begeleiding van mensen met een (licht) verstandelijke beperking.Apeldoornseweg 60
6733 SC Wekerom -
Polikliniek NoordwijkBehandelenBij Polikliniek Noordwijk kan je terecht voor onderzoek, behandeling en begeleiding van mensen met een (licht) verstandelijke beperking.Wintertuinlaan 6
2201 ZS Noordwijk -
Polikliniek ZwolleBehandelenBij Polikliniek Zwolle kan je terecht voor onderzoek, behandeling en begeleiding van mensen met een (licht) verstandelijke beperking.Dokter Spanjaardweg 12
8025 BT Zwolle -
Het Veld 42*Een groepswoning voor volwassenen met een matige verstandelijke beperking.Het Veld 42
2681 JZ Monster -
Behandelgroep voor jongeren in SoestWonen BehandelenAan de Hellingweg 1f in Soest wonen jongeren tussen de 6 en 12 jaar met een lichte verstandelijke beperking en ernstige gedragsproblemen bij orthopedagogisch behandelcentrum Groot Emaus. De meeste jongeren gaan overdag naar school. Bij Groot Emaus geven we de behandeling, begeleiding en zorg die deze jongeren nodig hebben. Op de behandelgroep, op school en in de vrijetijd. Allemaal en overal werken we met hetzelfde plan. Dat is wel zo duidelijk. En het zorgt ervoor dat de behandeling zoveel mogelijk effect heeft.Hellingweg 1
3762 CP Soest -
Enckerkamp 15Appartementen/studio's voor mensen met een lichte tot matige verstandelijke beperking.Enckerkamp 15
3853 HK Ermelo -
Begeleid wonen in PoeldijkWonenAan de Julianastraat 7 wonen cliënten in de leeftijd van 50 tot 75 met een lichte verstandelijke beperking.Julianastraat 7
2685 BA Poeldijk -
Polikliniek AlmeloBehandelenBij Polikliniek Almelo kan je terecht voor onderzoek, behandeling en begeleiding van mensen met een (licht) verstandelijke beperking.Kieftsbeeklaan 1
7607 TA Almelo -
Koningin Beatrixstraat 11Op de Koningin Beatrixstraat wonen mensen met een lichte verstandelijke beperking. Op nummer 9 wonen mensen met een zeer ernstige meervoudige beperking.Koningin Beatrixstraat 11
2678 EE De Lier -
Koningin Beatrixstraat 13Op de Koningin Beatrixstraat wonen mensen met een lichte verstandelijke beperking. Op nummer 9 wonen mensen met een zeer ernstige meervoudige beperking.Koningin Beatrixstraat 13
2678 EE De Lier -
Reykjavikweg 11Geschakelde woningen voor mensen met een verstandelijke beperking.Reykjavikweg 11
2548 VA Den Haag -
Reykjavikweg 13Geschakelde woningen voor mensen met een verstandelijke beperking.Reykjavikweg 13
2548 VA Den Haag -
Reykjavikweg 17Geschakelde woningen voor mensen met een verstandelijke beperking.Reykjavikweg 17
2548 VA Den Haag -
Reykjavikweg 19Geschakelde woningen voor mensen met een verstandelijke beperking.Reykjavikweg 19
2548 VA Den Haag -
Trainingswoningen voor jongvolwassenen met een LVB in het WestlandWonen Begeleiding JeugdOp de Koningin Beatrixstraat 3 en 9b wonen mensen met een licht verstandelijke beperking. Op nummer 9 wonen mensen met een zeer ernstige meervoudige beperking.Koningin Beatrixstraat 3
2678 EE De Lier -
Reykjavikweg 7Geschakelde woningen voor mensen met een verstandelijke beperking.Reykjavikweg 7
2548 VA Den Haag -
Het Veld 40*Begeleid wonen in een groepshuis voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking.Het Veld 40
2681 JZ Monster -
Het Veld 14*Het Veld 14 en 20 zijn woningen voor mensen met een verstandelijke beperking, op het woonzorgpark Het Westerhonk. Tussen deze woningen in staan particulierenwoningen (nummers 16 en 18).Het Veld 14
2681 JZ Monster -
Het Veld 34*Begeleid wonen in een groepshuis voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking.Het Veld 34
2681 JZ Monster -
Trainingswoningen voor jongeren met een LVB in gemeente WestlandWonen Begeleiding JeugdBen je (jong)volwassen en heb je een licht verstandelijke beperking? Wil je graag op jezelf wonen, maar kun je (nog) niet zelfstandig wonen? Dan is wonen op de Goudenregenstraat misschien iets voor jou.Goudenregenstraat 123
2681 GH Monster -
Landweg 6Op Landweg 2 tot en met 14 in Monster hebben wonen mensen met een ernstige verstandelijke beperking met verschillende culturele achtergronden en leeftijden.Landweg 6
2681 VZ Monster -
Landweg 8Op Landweg 2 tot en met 14 in Monster hebben wonen mensen met een ernstige verstandelijke beperking met verschillende culturele achtergronden en leeftijden.Landweg 8
2681 VZ Monster -
Landweg 10Op Landweg 2 tot en met 14 in Monster hebben wonen mensen met een ernstige verstandelijke beperking met verschillende culturele achtergronden en leeftijden.Landweg 10
2681 VZ Monster -
Landweg 12Op Landweg 2 tot en met 14 in Monster hebben wonen mensen met een ernstige verstandelijke beperking met verschillende culturele achtergronden en leeftijden.Landweg 12
2681 VZ Monster -
Landweg 14Op Landweg 2 tot en met 14 in Monster hebben wonen mensen met een ernstige verstandelijke beperking met verschillende culturele achtergronden en leeftijden.Landweg 14
2681 VZ Monster -
Landweg 2Op Landweg 2 tot en met 14 in Monster hebben wonen mensen met een ernstige verstandelijke beperking met verschillende culturele achtergronden en leeftijden.Landweg 2
2681 VZ Monster -
Groenendaal 22Vier groepswoningen voor mensen met een matig tot ernstige verstandelijke beperking.Groenendaal 22
2681 DZ Monster -
Begeleid wonen voor kinderen en jongeren op woonzorgpark Het WesterhonkWonen Jeugd BegeleidingVier groepswoningen voor kinderen en jongeren t/m 18 jaar.Groenendaal 10
2681 DZ Monster -
Groenendaal 4Op Groenendaal 2-8 wonen volwassenen met autisme en/of moeilijk verstaanbaar gedrag met 24-uurs zorg.Groenendaal 4
2681 DZ Monster -
Bosweg 4Voor senioren met een verstandelijke beperking.Bosweg 4
2681 JK Monster